Położone w samym centrum powiatu Mońki są jego stolicą i największym miastem. Ich historia wiąże się z wybudowaną pod koniec XIX wieku stacją kolejową, przy której powstała na początku niewielka osada. W latach dwudziestych XX wieku wybudowano duży, neobarokowy Kościół p.w. M. B. Częstochowskiej i Św. Kazimierza zaprojektowany przez znanego warszawskiego architekta - Stefana Szyllera. Przełomem w rozwoju Moniek stało się utworzenie tu siedziby władz powiatowych (1954 r.) i nadanie praw miejskich (1965 r.).
W ciągu zaledwie kilkudziesięciu lat z niewielkiej osady powstało szybko rozwijające się miasto z budynkami użyteczności publicznej, instytucjami kultury i oświaty.
Dzisiejsze Mońki liczą ok 10 tysięcy mieszkańców i stanowią ważny ośrodek gospodarczy, usługowy i kulturalny. W okresie letnim odbywają się tu liczne festyny i imprezy rozrywkowe. Dzięki rozwiniętej infrastrukturze miejskiej oraz posiadanemu zapleczu turystycznemu miasto stanowi dogodną bazę wypadową dla tych, którzy chcą się zapoznać z niepowtarzalnymi walorami przyrodniczymi oraz bogatą historią wsi i miasteczek Powiatu Monieckiego. W gminie Mońki warto zobaczyć:
zabytkowy Kościół Parafialny p.w. MB Częstochowskiej i św. Kazimierza w Mońkach,
zabytkowy Dwór drewniany z XVIII wieku w Sikorach,
zabytkowy Młyn wodny w Sikorach,
zabytkowy dworzec kolejowy z lat 30 XX wieku w Mońkach,
pozostałości folwarku w Hornostajach,
pozostałości po ogrodzie dworskim w Wojszkach.
